Direnç kodları diski...

Direnç kodlarını okumak bazen kafa karıştırıcı olabilir. Ancak, aşağıdaki renk kodlu diskleri kullanarak daha kolay okuyabilirsiniz.

Dirençlerin değerleri, üzerindeki renk bandları kodlarıyla belirlenmektedir. Direnç üzerindeki bu renkler okunarak direnç değeri hesaplanır. Karbon dirençlerde renk bandı sayısı 4’tür ve her rengin anlamı ve değeri farklıdır. Metal film dirençlerde bu renk sayısı 5 olabilir. Direnç değerini okumaya başlamadan önce bantların dizilişini kontrol etmek gerekir. Kenara yakın dizilmiş bant tarafından okunmaya başlanır. Ayrıca kenar noktasından başlayan bant çizgisinin yanındaki diğer renkler sık bir şekilde dizilmiştir. Bu gruptan ayrı duran renk değeri ise direncin hata oranı (tolerans) değerini gösterir. Direnç kodlamayı kısaca açıklayalım.

4-band renk kodlama;

1.band 1. değer
2.band 2. değer
3.band çarpan
4.band tolerans

5-band renk kodlama;

 1.band 1. değer
2.band 2. değer
3.band 3. değer
4.band çarpan
5.band tolerans

Aşağıda, renk kodlu disklerin nasıl kullanılacağını görüyorsunuz.

4. bandlı okuma;

5.bandlı okuma;

Buradaki linkten pdf dosyasını indirin. Renkli yazıcıda yazdırıp diskleri makasla dikkatlice kesin. En büyükten en küçüğe doğru üst üste dizip ortalarından tutturun. Okumak istediğiniz renkleri yanyana getirip direnç değerini okuyun.


Kaynak:  http://www.electronics-tutorials.ws/resistor/resistor-colour-code-wheel.html

Mıknatıslı bobin ile motor nasıl yapılır?

Mıknatıslı bobin ile motor nasıl yapılır?

Basit bir vibrasyon cihazı devresi...

Basit bir vibrasyon cihazı Pendulum anahtar, mercury anahtar ya da başka hareketli parça kullanan sensörlerle ölçülebilir. Biz burada hareketli parçası olmayan, piezo hoparlör kullanarak, yine basit ve çok hassas ayarlanabilen bir vibrasyon sensörü yapacağız.

Bir enstrümental yükselteç (instrumential amplifier) karşılaştırıcı olarak tasarlanır ve Piezo hoparlör işlemsel yükseltecin geribesleme direnci gibi bağlanır. Çalışma anında, çok küçük titreşimler piezo elemanının küçük bir gerilim üretmesine neden olur. Gerilim hassasiyet kontrolü, R2 direnci ile ayarlanır. Titreşim anında bu gerilim, pozitif girişten verilen referans gerilimini aştığında çıkıştaki LED yanar.
Devreyi kurarken piezo hoparlörünün (+) ve (-) bacak bağlantılarına dikkat ediniz. Kapalı piezo hoparlorde hassasiyet daha azdır. Sismik titreşimleri çok hassas bir şekilde hissetmek için açık piezo hoparlör tercih edin.

Hoparlör devre kartına iyi yapıştırılmalıdır. Titreşim yokken, Potansiyometreyle LED'i yakın daha sonra ters yönde çevirerek ilk söndüğü pozisyonda bırakın.

Su tankı otomatiği...

555 entegresini monostable modda kullanarak basit bir su tankı otomatiği yapabiliriz. Su tankının içerisindeki su miktarını, belirlediğimiz iki seviye arasında otomatik olarak su pompasını açıp kapayarak kontrol ediyoruz.
Bunun için 555'in Trigger (2 nolu) ve Threshold (6 nolu) bacaklarını kullanıyoruz. 555 entegresi monostable modda çalışırken, Trigger bacağı lojik 1 seviyesinden 0 seviyesine indiği anda çıkışı tetiklenir. Bundan sonra, Trigger bacağı konum değiştirse bile çıkış hep lojik 1 seviyesindedir. Tekrar çıkışı 0 konumuna çekmek için threshold bacağını lojik 0 dan lojik 1 seviyesine çekmek gerekir. Bu durumda çıkış tekrar 0 konumunu alarak trigger bacağından gelecek bir sonraki tetikleme sinyaline kadar lojik 0 da kalır. Aşağıda, Trigger, Threshold ve çıkış bacaklarının nasıl değiştiğini gösteren grafiği bir inceleyiniz.

Devre için gerekli malzemeler;
1- 10k direnç (R2),
2- 2 adet 100 ohm direnç (R1, R3),
3- 2 adet BC547 npn transistör (T1,T2),
4- 1N4007 diyod (D1),
5- 555 Entegresi,
6- 6V röle,
7- 6V besleme kaynağı.

Devre şeması;

555, Trigger, Threshold ve çıkış bacaklarının çalışması;

Bu modda, su tankını kontrol etmek için 2 ve 6 nolu bacaklarını su seviyelerini kontrol etmek için suya daldırıyoruz ve farklı iki seviyede tutuyoruz. Tabii ki tetiklemeyi sağlamak için beslemeden de bir ucu tankın içine daldırıyoruz. Beslem ucunu tankın en alt seviyesine, trigger girişini suyun alt seviyesine ve threshold girişini de suyun üst seviyesine set ediyoruz.
İlk başta depoda hiç su olmadığı için, trigger girişi, lojik 0 seviyesindedir ve 555'in çıkışı tetiklenerek motoru çalıştırır. Su seviyesi, ALT seviyeye geldiğinde trigger sinyali lojik 1 olur ancak 555'in çıkışı 1 iken ekstra trigger sinyali çıkışı etkilemez. Çıkışın tekrar 0 olması, yani motorun durdurulması için UST seviyede threshold bacağından lojik 1 tetiklemesinin oluşması gerekir. Su bu seviyeye ulaştığında motor duracak, ALT seviyeye geldiğinde tekrar çalışacaktır. İlk durum geçtikten sonra su seviyesi UST ve ALT seviye arasında değişecektir.

Holtz jeneratörü

Elektrostatik jeneratör, yada elektrostatik makine, statik elektrik ya da DC yüksek gerilim üreten bir cihazdır. Statik elektrik ile ilgili bilinenler çok eski medeniyetlere kadar dayanır. Ancak bir teori olmadığı için davranışları binlerce yıl ilginç ve gizemli bir fenomen olarak kalmış ve çoğu zaman manyetizma ile karıştırılmıştır. Onyedinci yüzyılın sonlarına doğru araştırmacılar sürtünme ile elektrik üreten pratik araçlar geliştirdi. Ancak onsekizinici yüzyılda yapılan güçlü friction makineleri ile elektrik bilimi hakkında çalışmalarda temel enstrüman haline geldi. Günümüzde hala bazı özel kullanım alanları mevcut olmakla birlikte, çoğunlukla kendi tarihi içinde unutulmuş ve fizik laboratuvarlarında gösteri cihazı olarak kalmıştır.

İkinci nesil sayılan ve Almanya'da Wilhelm Holtz tarafından 1867 yılında tasarlanan Holtz Makinesi gerçekten etkili güce sahiptir. Yakın mesafede zıt yönlerde dönen iki paralel diskler ve disklerin herbirinin yüzeyinde yalıtkan desteklerle tutturulan kollektörlerden oluşur. Disklerin ikincisindeki kollektör diğer diskteki kollektörlere diktir.

El yapımı bir Holtz makinesi ve videosu aşağıdadır.

Sayaçların evrimi...

Eski ve yeni sayaçlar. Birisi analog diğeri ise mikroişlemcili...

PIR sensör zamanlayıcı

PIR (Passive Infra-Red) sensörü, nesnelerden yayılan kızılötesi ışığa hassas bir elektronik devre elemanıdır. İnsan vücudu da gözle görülemeyen, IR dalgalar dediğimiz radyasyon şeklinde ısı enerjisi yayar. PIR sensörü bu dalgaları tespit etmek için tasarlanmıştır. Belli bir açı içindeki bir alanda insan varlığını tespit eder. PIR sensörü bir hareket algıladığında aktif olur ve çıkış bacağından pozitif gerilim üretir. 3m ile 7m arasında değişen algılama mesafesi vardır.

PIR sensörü çoğu zaman etkin olarak çalışması için bazı sınırlamalar ile tasarlanmıştır. Sabit ya da yavaş hareket eden insanı tespit edemez. Hassasiyeti de, küçük hayvanlar tarafından aktif olmaması için ayarlanmıştır. Benzer şekilde, eğer bir kişi direk olarak PIR sensörüne doğru yürürse, çok yakınına gelinceye kadar tespit edemez. Ortam sıcaklığı, 15-20 derece civarında en verimli çalışma aralığıdır. Sıcaklık 30 derecenin üzerinde ise görüş alanı daralır ve hassasiyeti azalır. Sıcaklık 15 derecenin altında ise görüş alanı artar ve daha uzak mesafedeki nesnelerden aktif olur.

PIR sensörünün en sık kullanım alanı otomatik güvenlik aydınlatmasıdır. Bir insan görüş alanında hareket ettiği zaman, bir projektör otomatik olarak açılır ve belirli bir süre açık bırakılır. Bu süre bittiğinde hareket eden kişi görüş alanında değilse kapanır. PIR sensörler genelde dahili bir zamanlayıcıya sahip değildir. Bu nedenle, zamanlayıcı devresi elektronik olarak eklenir. Aşağıda çok basit bir PIR sensör zamanlayıcı devresi verilmiştir.

Malzeme Listesi;
1- PIR sensörü,
2- D1, D2, 1N4001 Diyod,
3- C, 22uF Kondansatör,
4- R, 1 Mohm Direnç,
5- T1, BC547 Transistör,
6- S1, 12V Röle.
7- 12V besleme.

Devre şeması;

Devrede, lambanın açık kalma süresini R ve C belirlemektedir.
Süre(sn) = R(megaOhm) x C(mikroFarad) x 0.75 formülünden hesaplanır.
Örneğin; R=1Mohm, C=22uF ise, aydınlatma süresi 16,5 sn dir.

Neredeyse bitmiş pille bir Ledi yakabilir misiniz?

Neredeyse bitmiş bir pille bir LEDi yakabilir misiniz?
Normalde bu soruya cevabımız hayır olmalı. Ancak, Joule hırsızı (Joule thief) ile yakabilirsiniz.
Aşağıdaki bağlantı, çok düşük gerilimle mavi veya beyaz LED süren basit bir devredir.
Normalde mavi veya beyaz LED'den parlak bir ışık almak istiyorsanız 3V-3,5V gerilim vermeniz gerekir. AA piller gibi 1,5V pil bir işe yaramaz (parlak ışık alamazsınız). Ancak, Joule hırsızı ile, yeni bir pille çalıştırabileceğiniz gibi, şarjı bitmek üzere olan yada neredeyse ölü bir pille çalıştırabilirsiniz. Başka oyuncaklar 0.3V ve daha düşük gerilimle çalışamazken, burada kurduğunuz devre pildeki son enerjiyi de çekinceye kadar (adı buradan geliyor) çalışır. Dolu bir pilin enerjisinin yaklaşık %30'unu, gerilim seviyesi düştüğü için kullanamayız. Ancak, bu tür bir devreyle kalan enerjiyi sonuna kadar kullanabiliriz.
İşte devresi;

Joule hırsızı, basit bir gerilim yükselteci (voltage booster) devresidir. Gerilim kaynağındaki düşük gerilimi, düzenli hızlı darbelerle daha yüksek gerilime çevirir. Olayı daha iyi anlamak için adım adım anlatalım. Aşağıdaki grafik anlamanıza yardımcı olacaktır. Bütün adımlar şekil üzerinde gösterilmiştir.

Adım 1- Devreye enerji verildiğinde soldaki bobin ve direnç üzerinden Ib akımı akar. Vcc yeterince büyükse transistör iletime geçer. Yeterince büyük değilse transistör hala kesimdedir. Bu anda direncin üst ucundaki gerilim Vcc dir. Çok kısa bir süre sonra soldaki bobinin uçlarında  endüktif akım nedeniyle Vg gerilimi oluşur.
Adım 2- Bu gerilimin yönü Vcc yi destekleyecek yöndedir ve direncin üst ucundaki gerilim V=Vcc+Vg ye yükselir.
Adım 3- Bu durum Ib'nin artmasına neden olur. Eğer transistör iletimde değilse, iletime geçinceye kadar bu durum devam eder. Transistör iletime geçince çıkışından Ic akımı akmaya başlar.
Adım 4- Ib artmaya devam ettiği için transistörün Ic akımı da artar.
Adım 5- Ic akımı sağdaki bobinin manyetik alanının büyümesine neden olur.
Adım 6- Sağdaki bobinin Manyetik alanı içine giren soldaki bobinden, ters yönde bir akım akmaya başlar. Bu da Vg nin azalmasına neden olur. Vg gerilimi yok olana kadar bu durum devam eder. Vg yok olduğunda Ib, başlangıç değerine döner.

Tam bir periyodu anlattık. Artık yukarıdaki adımlar sürekli tekrarlanır.

Buradaki devrede LED yakmaya çalıştık ancak bu devre için çok fazla potansiyel kullanım alanı vardır. Devreyi daha küçük tasarlayıp bir el fenerinin içine yerleştirdiğinizi düşünün.
Başka kullanım alanı için size ipucu olacak iki fotoğraf verelim. :)

Kolay gelsin...

Diyod çeşitleri...